BIDACZÓW

Stary Bidaczów położony jest w południowo-zachodniej części Gminy Biłgoraj, granicząc od południa z terenami Gminy Harasiuki, należącej do województwa podkarpackiego. Z pozostałych stron wieś otoczona jest lasami Nadleśnictwa Biłgoraj. Liczba mieszkańców wynosi 318 osób. Miejscowość  znajduje się w odległości ok. 9 km od Biłgoraja i ok. 85 km od Lublina. Pod względem fizyczno-geograficznym należy do mezoregionu Równina Biłgorajska.

HISTORIA
Stary Bidaczów powstał przed 1783 rokiem, będąc początkowo przysiółkiem Soli i nazywany był Biedaczowem. Jako samodzielna wieś, Bidaczów występuje w źródłach historycznych z końca XVIII wieku (około 1799 roku). Założycielem wsi był najprawdopodobniej Andrzej Zamoyski X ordynat. Bidaczów był przede wszystkim ośrodkiem garncarskim, gdzie wyrabiano różnego rodzaju ceramiki - przede wszystkim siwaki (dzieże, beczułki, dzbany i miski). Garncarstwo zapoczątkował na tym terenie osadnik z Galicji około 1867 r. Prawdopodobnie był to Jan Welc, który przeniósł się do Bidaczowa z Medyni Głogowskiej po powstaniu styczniowym. Garncarstwo w Bidaczowie rozwijało się z roku na rok. W czasie II wojny Światowej działało jeszcze 15 garncarzy: Feliks Wróbel, Michał Wróbel, Antoni, Franciszek i Józef Lewkowicz, Franciszek Rataj, Józef Golec, Jan Golec, Jan Golec II, Jan Kowal, Franciszek Chodziński, Franciszek Henk, Jan Lewkowicz, Kazimierz Koper, Franciszek Wolanin. W 1948 r. zostało ich tylko trzech: Franciszek Wróbel, Józef Welc, Franciszek Rataj.

Rozwój wsi nastąpił na początku XIX wieku, kiedy wybudowano karczmę i folwark. W 1827 r. w Bidaczowie było 30 domów i 289 mieszkańców. Do 1864 roku Bidaczów był wsią ordynacką. Potem nastąpiło uwłaszczenie ziem i Bidaczów włączono do Soli. Na przełomie XIX i XX wieku podzielono wieś na Stary i Nowy Bidaczów. W okresie międzywojennym w Bidaczowie działał zakład garncarski oraz młyn wodny. W 1921 roku we wsi było 61 domów i 311 mieszkańców. Wieś zamieszkiwali głównie katolicy. W listopadzie 1942 roku Niemcy odkryli, że w zabudowaniach gospodarstwa państwa Wróblów ukrywa się 2 Żydów. Zostali oni zamordowani razem z gospodarzami, a zabudowania spalono. W 1943 roku wieś została częściowo wysiedlona.

STRUKTURA PRZESTRZENNA
Zabudowa mieszkaniowa koncentruje się wzdłuż drogi powiatowej Nr 2931L Sól - Stary Bidaczów. Integralnymi częściami miejscowości są Galicja, Krzeszów oraz Wasągi. Zabudowa ciągnie się łącznie na długości ok. 2,5 km. Na terenie Starego Bidaczowa znajduje się budynek remizo-świetlicy, który jest siedzibą Ochotniczej Straży Pożarnej. Budynek ten stanowi miejsce spotkań mieszkańców, zebrań strażackich oraz organizacji imprez okolicznościowych. W Starym Bidaczowie znajduje się także murowany, parafialny kościół rzymskokatolicki p.w. Matki Bożej Jagodnej wybudowany w latach osiemdziesiątych XX wieku. W miejscowości znajduje się również Szkoła Podstawowa.

PRZYRODA
Na południe od zabudowy Starego Bidaczowa płynie rzeka Łada, mająca swoje bezpośrednie ujście do Tanwi. Miejscowość graniczy od zachodu, południa i północy z terenami leśnymi Puszczy Solskiej. Są one zróżnicowane pod względem składu gatunkowego. Dominuje sosna, a także buk, dąb i jodła. 

Przez obszar miejscowości przebiegają cztery szlaki piesze:
Szlak Żółty (Roztoczański): Stary Bidaczów – Bidaczów Nowy – Ruda Zagrody – Wola Dereźniańska – Dereźnia – Sól – Biłgoraj – Wola Mała – Wola Duża – Hedwiżyn – Kajetanówka – Żelebsko – Lipowiec – Panasówka.
Szlak początkowo przebiega przez okoliczne lasy i miejscowości wzdłuż rzeki Łady, a w końcowym etapie, przez malownicze źródła rzeki Stok do krawędzi Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego i w ostateczności do „stolicy” Roztocza Środkowego – Zwierzyńca.
 

Szlak Czerwony (Partyzancki): Stary Bidaczów – Pszczelna – Knieja – Ciosmy – Ujście i do Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Jest to leśna trasa, na której możemy trafić na kilka leśnych kapliczek, a także dwa pola bitew stoczonych w 1863, 1939 oraz w 1944 roku.

Szlak Czarny (Walk Partyzanckich): Stary Bidaczów – Budziarze – Zanie – Majdan Stary – Majdan Nowy – Lipowiec – Aleksandrów – Margole – Górecko Kościelne (Rezerwat Szum) – Kozaki Osuchowskie – Osuchy – Tomaszów Lubelski. Szlak Partyzancki oraz Szlak Walk Partyzanckich jest związany z wydarzeniami 1944 roku. Zaczyna się od „Porytowego Wzgórza” gdzie miała miejsce jedna z największych bitew partyzanckich, po drodze mija się jeszcze kilka innych miejsc bitew.

Tęczowy Szlak – rozpoczynający się przy drodze Bidaczów – Biszcza, przebiega przez malownicze tereny pól i lasów okalających Bidaczów, na terenie leśnictwa Biszcza.

Przez Stary Bidaczów biegnie także trasa rowerowa „Nad Tanwią i Ładą” biegnąca przez: Biłgoraj – Podlesie – Dereźnia – Majdan Stary – Zanie – Żary – Wólka Biska – Suszka – Stary Bidaczów – Łazory – Łazory – Harasiuki – Derylaki – Banachy – Ciosmy – Pszczelna – Kolonia Sól – Biłgoraj.
 

WALORY KULTUROWE
W miejscowości brak jest obiektów architektury objętych ścisłą ochroną konserwatorską. Znajdują się natomiast obiekty architektury i budownictwa o wysokich walorach kulturowych, do których należą dwie drewniane kapliczki z początku XX wieku. Na terenie wsi znajdują się trzy stanowiska archeologiczne. O bogatej tradycji i dziedzictwie kulturowym świadczą m.in. tradycyjne potrawy, wśród których znane są takie przysmaki jak: pieróg biłgorajski, dawniej zwany „krupniakiem”, nalewka żurawinówka.

Źródło:
1.Plan Odnowy Miejscowości Stary Bidaczów na lata 2012-2019
2.T. Brytan, H. Lawera, A. Bata, „Gmina Biłgoraj”, Krosno 2004